Kultura

Oświęcim to miasto o bogatych tradycjach kulturalnych. Liczne funkcjonujące tu instytucje kultury i placówki oświatowe prowadzą szeroką i zróżnicowaną działalność o charakterze lokalnym, która zaspokaja potrzeby kulturalne mieszkańców miasta i powiatu. W mieście realizowane są także przedsięwzięcia o charakterze ogólnopolskim i międzynarodowym a głównym zadaniem ich inicjatorów jest kreowanie wizerunku Oświęcimia jako Miasta Pokoju, popularyzowanie podejmowanych w nim inicjatyw pokojowych oraz promocja środowisk twórczych Oświęcimia w kraju i za granicą. Wśród instytucji kulturotwórczych, działających na terenie miasta trzeba wymienić:

Oświęcimskie Centrum Kultury, Miejską Bibliotekę Publiczną " Galerię Książki", Centrum Żydowskie, Muzeum Zamek.

Jednym z głównych animatorów kultury jest Oświęcimskie Centrum Kultury (OCK), którego bogata oferta jest skierowana zarówno do mieszkańców miasta jak również do przyjeżdżających tu turystów. Do najważniejszych przedsięwzięć należą, organizowane cyklicznie: Międzynarodowy Festiwal Filmów Nieprofesjonalnych Kochać człowieka, Ogólnopolskie Biennale Fotografii Kochać człowieka, Ogólnopolskie Spotkania Recytatorów i Śpiewających poezję Amor Sprawił, Ogólnopolski Konkurs Literacki Pisanie Dobre na Chandrę, Ogólnopolski Konkurs Plastyczny Darujmy Światu Pokój.

Muzeum Zamek rozpoczęło swoją działalność 1 stycznia 2010 r. i od tej pory jest miejscem ważnych wydarzeń w historii miasta, pełni funkcje reprezentacyjne, kulturalne i edukacyjne. Misją muzeum jest popularyzowanie historii ziemi oświęcimskiej. W kolekcji znajdują się dokumenty, pieczęcie, numizmaty, mapy, książki, fotografie, przedmioty użytku codziennego, zabytki archeologiczne. Większość eksponatów prezentowana jest na stałej ekspozycji przedstawiającej życie przedwojennego Oświęcimia: wystrój wnętrz mieszkalnych, codzienne życie jego mieszkańców. Prezentację wzbogacają reprodukcje starych fotografii. Od 2010 roku sztandarową imprezą miejskiego muzeum jest cieszący się wśród mieszkańców miasta dużą popularnością Jarmark Kasztelański.

Miejska Biblioteka Publiczna "Galeria Książki w Oświęcimiu " działająca od 2011 roku w nowoczesnym gmachu, zaprojektowanym na wzór współczesnych galerii handlowych, sukcesywnie poszerza swoją ofertę kulturalną. Oprócz standardowej działalności bibliotecznej, jako jedna z ważnych instytucji kultury w mieście prowadzi szereg zajęć, warsztatów, wystaw, projekcji i innych akcji oraz imprez adresowanych różnych grup wiekowych, dzieci, młodzieży, czy osób starszych.

Oblicze kulturalne miasta w dużym stopniu kształtują funkcjonujące tu media lokalne i regionalne. Swoją siedzibę w Oświęcimiu ma m.in. Gazeta Krakowska, istotną rolę "kulturalnej tuby" spełnia funkcjonujący tu od lat Głos Ziemi Oświęcimskiej. Od niedawna filmowe newsy z miasta oglądać można dzięki Pulsowi Oświęcimia, programowi emitowanemu w lokalnej telewizji kablowej. Dostęp do bieżących informacji, również tych kulturalnych, ułatwiają mieszkańcom coraz powszechniejsze lokalne portale informacyjne m.in. faktyoświęcim, oświęcimskie24, oświęcimonline.

Istotny wkład w działalność kulturalną i edukacyjną ma również Muzeum Żydowskie. We wrześniu 2000 roku Centrum Żydowskie w Oświęcimiu zostało oficjalnie otwarte. Jest to instytucja pozarządowa, której celem jest kultywowanie pamięci Żydów  - mieszkańców miasta, jak również edukacja przyszłych pokoleń na temat świata, który zniknął bezpowrotnie w czasie Holokaustu i nauczanie o zagrożeniach płynących z uprzedzeń i nietolerancji. Zgodnie z przyjętymi założeniami, centrum oprócz wykładów, warsztatów i konferencji edukacyjnych, organizuje również koncerty, oraz imprezy plenerowe popularyzujące i przybliżające historię oświęcimskiej społeczności żydowskiej.

W mieście odbywają się także plenerowe imprezy cykliczne, często niosące pokojowe przesłanie. Wśród tych, które cieszą się największą popularnością trzeba wymienić: Tydzień Kultury Beskidzkiej, Dni Miasta Oświęcimia, Jesień Oświęcimska.