Wersja standardowa Wersja z powiększonym kontrastem Wersja tekstowa
Centrum Informacji Turystycznej w Oświęcimiu
Facebook
Centrum Informacji Turystycznej w Oświęcimiu

Szlak Ewakuacji Więźniów Oświęcimskich

Szlak Ewakuacji Więźniów - Oznaczenie trasy |
Szlak Ewakuacji Więźniów - Oznaczenie trasy

Pomniki, tablice, mogiły na trasie "marszu śmierci" prowadzącego z KL Auschwitz i jego podobozów od Oświęcimia przez Pszczynę do Wodzisławia Śląskiego i przez Mikołów do Gliwic

W drugiej połowie 1944 roku wobec zbliżającej się ofensywy Armii Czerwonej władze SS rozpoczęły stopniową ewakuację więźniów KL Auschwitz, którzy wysyłani byli do obozów w głębi Rzeszy. W połowie stycznia 1945 roku wydano rozkaz ostatecznej ewakuacji i likwidacji obozu.

Od 17-21 stycznia 1945 roku wyprowadzono z KL Auschwitz i jego podobozów około 56 tysięcy więźniów i więźniarek w pieszych kolumnach ewakuacyjnych, konwojowanych przez silnie uzbrojonych esesmanów. Wielu z nich straciło życie podczas tej tragicznej ewakuacji.


Brzeszcze i Jawiszowice

W podoświęcimskiej miejscowości Brzeszcze poniosło śmierć kilkunastu więźniów, których zwłoki przeniesiono na miejscowy cmentarz mieszczący się przy ulicy Ofiar Oświęcimia. Na pomniku upamiętniającym poległych więźniów znajduje się marmurowa tablica z wyrzeźbionym napisem: "Tu spoczywają zwłoki 18 ofiar terroru b. obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu 1940-1945 rozstrzelanych w czasie ewakuacji obozu w dniu 18.1.1945 Nazwiska nieznane Cześć ich pamięci". Opiekę nad tym miejscem sprawuje młodzież Szkoły Podstawowej nr 1 w Brzeszczach. Na cmentarzu tym znajdują się, także mogiły indywidualne 8 więźniów i 4 dzieci, więźniarek zmarłych w szpitalu PCK.

Miedźna

W odległości około 1 kilometra od trasy Brzeszcze -- Pszczyna, we wsi Miedźna na cmentarzu parafialnym otaczającym zabytkowy, drewniany kościół znajduje się mogiła zbiorowa 42 ofiar oświęcimsko-wodzisławskiego pochodu śmierci, w tym 29 kobiet i kilku dzieci. 2 września 1945 roku odbyła się przy tej mogile uroczystość żałobna, w której udział wzięli miejscowi i okoliczni mieszkańcy. Powstały wcześniej Obywatelski Komitet Uczczenia Pomordowanych doprowadził do umieszczenia obok grobu drewnianego krzyża z tablicą, na której znajdował się napis podobny do inskrypcji ufundowanej przed laty przez miejscowe społeczeństwo: "Mogiła zbiorowa 42 ofiar zamęczonych na terenie sołectwa Miedźna dnia 18 stycznia 1945 przez hitlerowskich oprawców SS w czasie ewakuacji obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu. Niech im ziemia polska lekką będzie". Opiekę nad tym miejscem sprawuje młodzież Szkoły Podstawowej.

Ćwiklice

Trasa ewakuacyjna wiodła przez wieś Ćwiklice, gdzie znajdowały się szczątkowe mogiły więźniów oświęcimskich w postaci niedużych symbolicznych kopców ziemnych z żelaznym krzyżem. Przypominały one o ofiarach - 26 więźniarkach i 16 więźniach, wśród nich dwójce dzieci, których zwłoki zostały pochowane w pobliżu przebiegającej przez wieś trasy. W pierwszej połowie lat pięćdziesiątych dokonano ekshumacji szczątków i przeniesiono je na cmentarz Św. Krzyża w Pszczynie.

Pszczyna

Następnym miejscem na trasie "marszu śmierci" była Pszczyna - miejscowość, z której więźniów, również z podobozu w pobliskich Czechowicach-Dziedzicach, ewakuowano na zachód w kierunku Poręby i Jastrzębia Zdrój oraz w kierunku Żor i Świerklan. Na cmentarzu Św. Krzyża, przy ulicy Żorskiej w Pszczynie znajduje się mogiła (połączona z kilku mogił w 1965 roku), w której spoczywają ofiary wydarzeń, stycznia 1945 roku, m.in. rozstrzelani podczas próby ucieczki z transportu ewakuacyjnego. Na nagrobku wzniesionym w 1952 roku z inicjatywy mieszkańców miasta, widnieje napis: "Cześć pamięci ofiar hitlerowskiego faszyzmu więźniów obozu zagłady w Oświęcimiu zamordowanych na ziemi pszczyńskiej w styczniu 1945 r. Społeczeństwo miasta Pszczyny". Opiekę nad tym miejscem sprawuje Miejskie Przedsiębiorstwo Remontowo-Budowlane w Pszczynie.

Poręba

Pszczyna była miejscem, gdzie trasa marszu ewakuacyjnego rozwidlała się, jeden z kierunków prowadził przez Porębę, Pawłowice, Jastrzębie Zdrój i Mszanę. W Porębie, przy trasie prowadzącej w kierunku Jastrzebia, istnieje wiele miejsc, w których pochowano ewakuowanych więźniów:

  • - mogiła w lasku nazwanym Bażantarnia, gdzie pochowano około 17 więźniów i więźniarek obozu Auschwitz
  • - mogiła "kilku więźniów, którzy ukrywali się przed eskortującymi na terenie Państwowego Ośrodka Maszynowego, gdzie zlokalizowany był folwark,
  • - mogiła trzytygodniowego niemowlęcia, które urodziła, ukrywająca się w pobliżu trasy więźniarka, w latach pięćdziesiątych dokonano ekshumacji i szczątki ofiar przeniesiono na cmentarz Św. Krzyża w Pszczynie.

Brzeźce

W miejscowości Brzeźce na cmentarzu parafialnym przy miejscowym kościele, pochowano około dwudziestu więźniów Auschwitz, rozstrzelanych 19 stycznia 1945 roku przez esesmanów. Na tablicy ufundowanej w 1972 roku przez miejscowych mieszkańców widnieje napis: "Mogiła 18 więźniów obozu oświęcimskiego poległych na trasie Pszczyna-Brzeźce". Opiekę nad tym miejscem sprawuje Kółko Rolnicze oraz Szkoła Podstawowa w Brzeźcach.

Na podstawie wpisów do księgi zgonów z 1945 roku, zanotowanych przez grabarza Woźniaka można wnioskować, że pochowanych ofiar było czternaście i byli to w większości Żydzi pochodzenia czeskiego, węgierskiego i polskiego oraz z Europy Zachodniej, kobieta - Białorusinka lub Rosjanka (na podstawie dokumentów obozowych). W miejscu pochówku 30 sierpnia 1945 roku odbyła się uroczystość żałobna ku czci tych ofiar. Udział w niej wzięła okoliczna ludność, przedstawiciele władz terenowych ze starostą pszczyńskim na czele.

Studzionka

Na trasie do Wodzisławia Śląskiego w miejscowości Studzionka koło Pszczyny na cmentarzu parafialnym znajduje się mogiła z nagrobkiem, kryjąca szczątki osiemnastu więźniów rozstrzelanych na odcinku trasy między miejscowością Brzeźce a Pawłowice. Na marmurowej płycie umieszczonej w 1973 roku, widnieje napis: "Zbiorowa mogiła 18 więźniów oświęcimskich styczeń 1945 rok". W późniejszym okresie mogiła została zmieniona. Miejscem tym opiekuje się młodzież szkolna.

Bzie Zameckie

Na drodze z Pawłowic prowadzącej do Jastrzębia Zdroju, 3 kilometry od wsi Bzie Zameckie, poniosło śmierć z rąk hitlerowców 11 ewakuowanych więźniów z KL Auschwitz, których zwłoki pochowano na miejscowym cmentarzu. Nad nagrobkiem, pomiędzy dwoma drzewami zawieszony jest dzwon cmentarny, pod którym znajduje się tablica, na której czytamy: "Wieczna chwała. Nieznanym ofiarom obozu koncentracyjnego Oświęcim, którzy zginęli w marszu śmierci w styczniu 1945 r. na drodze przez teren Bzia". Opiekę nad tym miejscem sprawują drużyna ZHP oraz koło ZBoWiD w Bziu Zameckim.

Jastrzębie Zdrój

Na terenie Jastrzębia Zdroju znajduje się kilka miejsc pochówku więźniów ewakuowanych w "marszu śmierci". Pierwszym jest pomnik na cmentarzu przy ulicy Pszczyńskiej, ku czci 35 ofiar, które poniosły śmierć w trakcie transportu na stację kolejową w Wodzisławiu Śląskim. Widnieje na nim napis: "W hołdzie pomordowanym bohaterom z transportu śmierci z Oświęcimia w styczniu 1945 Koło Polskiego Związku Byłych Więźniów Politycznych w Jastrzębiu Zdroju "społeczeństwo ziemi śląskiej". Opiekę nad tym monumentem sprawuje drużyna harcerska przy Szkole Podstawowej nr 1.

W Jastrzębiu Zdroju na terenie dawnego folwarku umiejscowiony jest pomnik, uroczyście odsłonięty 19 stycznia 1980 roku z inicjatywy Koła ZBoWiD i Jastrzębskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego, poświęcony 15 zastrzelonym i zmarłym w skutek przemarznięcia ofiarom marszu ewakuacyjnego. Na kamiennym bloku, na którym widnieje pasiak z obozowym trójkątem czytamy: "Miejsce upamiętnienia męczeńskiej śmierci 15 więźniów KL Auschwitz-Birkenau w czasie ewakuacji obozu od 19 do 20 stycznia 1945 r. z Oświęcimia do Wodzisławia".

Kolejnym miejscem, na terenie Jastrzębia jest tablica poświęcona 36 ofiarom marszu ewakuacyjnego, na której czytamy: "Przez nadludzkie cierpienie przez obóz śmierci szli do wolnej i niepodległej Polski Aurelia Piękosz ur. 1914 Włodzimiera Sawicka ur. 1911 W hołdzie 36 pomordowanym ofiarom marszu śmierci z Oświęcimia w styczniu 1945 Społeczeństwo Jastrzębia Zdroju".

Mszana

Na trasie Jastrzębie Zdrój - Wodzisław Śląski we wsi Mszana zginęło z rąk hitlerowców około 26 więźniów ewakuowanych z obozu oświęcimskiego. Na zbiorowej mogile w 1949 roku miejscowe społeczeństwo wybudowało pomnik-nagrobek, na którym widzimy rzeźbiarski element w postaci godła państwowego oraz napis: "Oddając hołd więźniom Oświęcimia którzy zginęli na szlaku śmierci Oświęcim-Wodzisław w styczniu 1945 r.". Dla uczczenia pamięci więźniów, którzy zmarli tu z wycieńczenia i głodu monument ten został ufundowany ze składek członków koła ZBoWID. Cmentarz z nagrobkiem znajduje się w Mszanie przy ulicy Mickiewicza.

Wilchwy

Na szosie wiodącej przez Wilchwy, będącej dzielnicą Wodzisławia Śląskiego poległo 5 osób, których zwłoki zostały pochowane w przydrożnej mogile. W 1958 roku szczątki ofiar zostały przeniesione na cmentarz parafialny, położony przy ulicy Parkowej. Na nagrobku-pomniku znajdującym się przy wejściu na teren cmentarza widnieje tekst: "Pomordowanym przez okupanta w 1945 więźniom oświęcimskim Cześć ich pamięci". Obok znajduje się tabliczka informująca, że opiekunami tego miejsca jest miejscowa Szkoła Podstawowa, której pomocy udzielają również członkowie ZBoWIDu z dzielnicy Wilchwy.

Wodzisław Śląski

W Wodzisławiu Śląskim kończył się etap pieszej wędrówki wycieńczonych więźniów obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau. Z wodzisławskiej stacji kolejowej w dniach 21-23 stycznia wyruszyły pociągi w kierunku obozów koncentracyjnych: Gross-Rosen, Buchenwald, Bergen-Belsen, Mathausen, Ravensbrück i Sachsenhausen, w których wysłano ponad 20.000 ludzi. Część ewakuowanych, około 2.000, skierowano dalej pieszo na zachód, natomiast około 1.600 więźniów, z podobozów KL Auschwitz, wysłano w dalszą trasę koleją.

Na terenie tego miasta znajdują się miejsca upamiętniające los ewakuowanych więźniów. Jednym z nich jest tablica pamiątkowa na dworcu kolejowym, której odsłonięcia dokonano 4 czerwca 1972 roku. Ufundowana została ze składek społecznych mieszkańców miasta. Widnieje na niej napis: "W styczniu 1945 roku w czasie tragicznej ewakuacji więźniów obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu na trasie kolejowej w Wodzisławiu Śląskim hitlerowcy zamordowali 30 więźniów oświęcimskich. Cześć ich pamięci".

Patronat nad tym miejscem sprawują pracownicy PKP oraz drużyna harcerska ze Szkoły Podstawowej nr 7 w Wodzisławiu.

Przy ulicy Michalskiego, gdzie mieści się siedziba Wodzisławskich Zakładów Przemysłu Terenowego "Prodryn", niedaleko Miejskiego Domu Kultury umieszczona jest tablica upamiętniająca 10 więźniów zamordowanych w tym miejscu. Uroczystego odsłonięcia tej tablicy dokonano w 1962 roku. Ufundowana była ze składek społeczeństwa miasta.

Opiekę nad nią sprawują pracownicy obecnego zakładu oraz harcerze ze Szkoły Podstawowej nr 6. Czytamy na niej: "W styczniu 1945 Faszyści hitlerowscy zamordowali na terenie tutejszego zakładu 10 więźniów deportowanych z obozu oświęcimskiego Cześć ich pamięci Wodzisław 25.03.1962".

Na tak zwanej Górze Piaskowej w Wodzisławiu Śląskim znajduje się mogiła-pomnik upamiętniający ofiary marszu ewakuacyjnego. Na umieszczonej tam tablicy wyrzeźbiony jest tekst: "Tu spoczywa 43 więźniów politycznych bestialsko zamordowanych przez zbirów hitlerowskich w czasie ewakuacji obozu oświęcimskiego w drodze do Wodzisławia 17.1.1945 Cześć ich pamięci".

Monumentem umiejscowionym przy ulicy Więźniów Oświęcimia opiekują się harcerze ze Szkoły Podstawowej nr 1 w Wodzisławiu Śląskim.


Od Pszczyny przez Żory do Wodzisławia Śląskiego
Suszec - Branica

Przy szosie Pszczyna-Żory, pomiędzy Suszcem a Branicą w tzw. lasku Łęg umiejscowiony jest pomnik upamiętniający męczeńską śmierć więźniarek i więźniów obozu oświęcimskiego. Uroczystego odsłonięcia dokonano we wrześniu 1965 roku jak podaje Jan Kantyka lub w 1967 roku według Andrzeja Strzeleckiego.

Na monumencie tym widnieje napis: "Tu zginęli pomordowani przez hitlerowskich oprawców więźniowie polityczni obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu w czasie ewakuacji obozu 19 i 20 stycznia 1945 roku. Cześć ich pamięci".

Fundatorem pomnika była Gminna Spółdzielnia Samopomoc Chłopska w Suszcu, opiekę sprawuje młodzież szkolna.

Żory

W centrum miasta przy ulicy Osińskiej, na cmentarzu komunalnym znajduje się pomnik upamiętniający ofiary ewakuacji obozu Auschwitz-Birkenau, w postaci kamiennego bloku, na którym umieszczono krzyż i napis: "Ofiarom katowni oświęcimskiej- koledzy". Obok pomnika znajduje się nagrobek z marmurową tablicą, na której widnieje inskrypcja: "Tu spoczywa 23 więźniów zamordowanych podczas ewakuacyjnego Marszu Śmierci w styczniu 1945 Pamiętamy. Styczeń 1993. Mieszkańcy Żor".

Według ustaleń pochowano w tym miejscu około 40 więźniów zamordowanych na ulicach Żor, wśród których byli Żydzi pochodzenia węgierskiego, czeskiego, polskiego, holenderskiego, francuskiego i z innych krajów europejskich.

Świerklany Dolne

Na terenie cmentarza parafialnego w Świerklanach Dolnych pochowano około 16 zwłok kobiet i mężczyzn zmarłych lub zamordowanych w trakcie marszu ewakuacyjnego. W 1948 roku społeczeństwo wsi wzniosło w tym miejscu kamienny nagrobek z wyrytymi na nim 10 obozowymi numerami ofiar: "A- 24091, A-24177, 47581, 47564, 50380, 75287, 62509, B-12365, 95828", odnotowanymi przez miejscowego grabarza Konstantego Dolnika.

Na podstawie tych numerów ustalono, że były to więźniarki Żydówki, natomiast mężczyźni deportowani z obozu-getta w Terezinie, z Krakowa lub Tarnowa.

Marklowice Dolne

W pobliżu Wodzisławia we wsi Marklowice Dolne (obecnie dzielnica Wodzisławia Śląskiego) usytuowany jest pomnik z tablicą pamiątkową dla uczczenia pamięci 7 zamordowanych więźniów 'marszu śmierci' w 1945 roku. Zbiorowa mogiła znajduje się przy głównej ulicy niedaleko miejscowego cmentarza, na której w miejsce starego nagrobka wzniesiono okazały obelisk z napisem mówiącym, że jest to miejsce uświęcone krwią więźniów oświęcimskich.


Od Goleszowa przez Kończyce do Zebrzydowic

Goleszów

W Goleszowie, w którym zlokalizowany był podobóz oświęcimski 'Golleschau' znajduje się tablica upamiętniająca 19 więźniów tej filii ewakuowanych w styczniu 1945 roku, której odsłonięcia dokonano, w lasku Dębowiec, 22 lutego 1949 roku. Widnieje na niej napis: "Tu spoczywa 19 ofiar bezimiennych terroru hitlerowskiego pomordowanych w drodze po ewakuacji katowni oświęcimskiej 22.2.1949".

Kończyce Wielkie

We wsi Kończyce Wielkie znajduje się mogiła 120 ofiar obozu w Zebrzydowicach i w Goleszowie. Na tablicy umieszczony został tekst: "Miejsce spoczynku około 120 ofiar zbrodni hitlerowskich w latach 1939-1945 Z ich męczeństwa i krwi nasza wolność Cześć ich pamięci".


Od Oświęcimia przez Mikołów do Gliwic

Bieruń Stary

W miejscowości Bieruń Stary, niedaleko Oświęcimia, na cmentarzu parafialnym, znajduje się mogiła 10 rozstrzelanych 19 stycznia 1945 roku więźniów z tablicą pamiątkową: "Ku chwale bohaterom pokoleniom ku rozwadze 1939-45 Tu spoczywa 10 nieznanych więźniów politycznych zamordowanych w 1945 przez hitlerowskiego okupanta na terenie Bierunia Starego w czasie ewakuacji obozu koncentracyjnego Oświęcim-Brzezinka".

Fundatorami tej tablicy było miejscowe społeczeństwo i ZBoWID, opiekę sprawuje młodzież szkolna.


Mikołów

W Mikołowie na przedpolu cmentarza żydowskiego przy ulicy Konstytucji 3 Maja znajduje się zbiorowa mogiła rozstrzelanych w styczniu 1945 roku członków ruchu oporu oraz więźniów Auschwitz straconych w trakcie "marszu śmierci". Dzięki staraniom miejscowego społeczeństwa i członków ZBoWiD w 1965 roku na mogile umieszczono obelisk z napisem: "Cześć pamięci 14 bohaterów ruchu oporu rozstrzelanych na tym miejscu przez hitlerowców w styczniu 1945 r i 60 więźniów obozu Oświęcimia".

Opiekę nad tym miejscem sprawują Szkoła Podstawowa nr 3 oraz Zakłady Mechaniczne Górnictwa i Energetyki "Wiromet".


Mokre

We wsi Mokre pod Mikołowem w lasku Hanusa na trasie prowadzącej do Gliwic znajduje się mogiła 13 więźniów oświęcimskich. Na pamiątkowej tablicy widnieje napis: "Miejsce stracenia przez hitlerowców 13 więźniów obozu oświęcimskiego w dniu 22.1.1945. Cześć ich pamięci".


Borowa Wieś

W Borowej Wsi poniosło śmierć 31 więźniów KL Auschwitz. W miejscu ich pochówku wzniesiono pomnik, na którym widnieje następującą informacja: "Tu spoczywa 31 więźniów oświęcimskich zamordowanych przez hitlerowców w styczniu 1945 w czasie przemarszu Borowa Wieś".


Gliwice

W Gliwicach znajdują się dwa miejsca upamiętniające ofiary "marszu śmierci". Pierwszym jest pomnik wzniesiony na cmentarzu centralnym przy ulicy Kozielskiej, w pobliżu mogił, do których w 1948 roku przeniesiono szczątki ofiar wydarzeń ze stycznia 1945 roku. W 1970 roku dokonano uroczystego odsłonięcia tego miejsca, na pomniku czytamy: "W hołdzie ofiarom faszystowskiego barbarzyństwa dla pamięci pokoleń. Mieszkańcy Gliwic TRZZ 1 IX 1970".

Pomnik ten oddano pod opiekę młodzieży Liceum Ogólnokształcącego nr 1.

Drugim miejscem, w którym spoczywają ofiary stycznia 1945 roku jest cmentarz żydowski przy ulicy Poniatowskiego 14, gdzie znajduje się pamiątkowa płyta z napisem w języku polskim i hebrajskim: "Zginęli śmiercią męczeńską z rąk siepaczy hitlerowskich. Ku wiecznej hańbie faszyzmu niemieckiego".

Pomnik-nagrobek ustawiony jest w miejscu, gdzie w styczniu 1945 roku pochowano 79 więźniów obozu oświęcimskiego. W czerwcu 1945 roku dokonano odsłonięcia tablicy pamiątkowej, której fundatorem był oddział Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce, opiekę sprawują fundator oraz uczniowie Górnośląskiego Centrum Edukacyjnego im. Marii Skłodowskiej-Curie w Gliwicach.


Od Gliwic przez Rybnik do KL Gross-Rosen

Leszczyny-Rzędówka

W miejscowości Leszczyny-Rzędówka znajduje się pomnik z tablicą upamiętniającą ofiary Oświęcimia. Widnieje na niej napis: ?Dnia 22.1.1945 350 więźniów oświęcimskich różnych narodowości zakończyło tu swą męczeńską drogę pod kulami niemieckich oprawców. Pamięć o nich niech przyświeca wszystkim broniącym pokoju człowieczeństwa w świecie?.

Na osiedlu w Leszczynach umieszczono, również krzyż upamiętniający 447 ofiar, które zostały rozstrzelane w styczniu 1945 roku niedaleko stacji kolejowej.

Innym miejscem pamięci na trenie Leszczyn-Rzedówka jest pomnik ku czci 288 ofiar marszu ewakuacyjnego KL Auschwitz w pobliżu miejsca, w którym zostały pochowane w 1945 roku, skąd w 1948 roku przeniesiono je na Cmentarz Centralny w Gliwicach do 8 zbiorowych mogił.


Książenice

W Książenicach na cmentarzu przy ulicy ks. Adama Pójdy usytuowana jest mogiła z tablicą, upamiętniająca 45 więźniów, którzy zmarli w strasznych męczarniach lub zostali zabici w trakcie marszu ewakuacyjnego. Widnieje na niej napis: "Ci, którzy spełnili ich wiarę w zwycięstwo nad faszyzmem". Została ufundowana w 1965 roku przez załogę kopalni węgla kamiennego "Rymer", umieszczono na niej numery obozowe ofiar.

W maju 2008 r. na cmentarzu w Książenicach odbyła się uroczystość odsłonięcia kolejnych tablic pamiątkowych, które zostały wykonane staraniem Yad Vashem oraz parafii w Książenicach. Na jednej tablicy znajduje się krótka historia tego miejsca w językach polskim, angielskim i hebrajskim, na drugiej nazwiska osób, które udało się ustalić na podstawie odczytanych numerów obozowych.


Rybnik

W niewielkim lasku za kąpieliskiem "Ruda" (stadion KS "Górnik"), znajdującym się na terenie Rybnika wzniesiono pomnik w miejscu mogiły 385 więźniów Auschwitz oraz pacjentów Szpitala dla Nerwowo i Psychicznie Chorych, rozstrzelanych w styczniu 1945 roku. Na monumencie, w który wmurowano urnę z prochami zmarłych, odsłoniętym w 1957 roku czytamy: "Pomnik ku czci 446 ofiar faszyzmu międzynarodowego. Cześć i wieczna chwała bojownikom wolności 1945. U twych prochów, u mogiły Będą wieki szukać siły i naznaczą twoje kości. Wielką drogę ku przyszłości. Śladem krwi. M. Konopnicka".

Ufundowany został przez mieszkańców miasta, opiekę sprawuje Zarząd Zieleni Miejskiej w Rybniku.


Raszczyce

W Raszczycach na polu przy drodze prowadzącej do Będzina zlokalizowany jest pomnik z napisem: "Tu spoczywa 9 więźniów politycznych zamordowanych w czasie ewakuacji obozu oświęcimskiego w styczniu 1945 roku. Cześć ich pamięci". Został wzniesiony w 1945 roku.


Górki Śląskie - Nędza

W gminie Nędza znajduje się miejscowość Górki Śląskie, w której na cmentarzu wzniesiono w 1972 roku z funduszów ówczesnej Powiatowej Rady Narodowej w Raciborzu pomnik ku czci 17 więźniów KL Auschwitz. Czytamy na nim: "Z bezkresu wzgardy cierpień i nadziei wiecznej chwały i pamięci. Bohaterom zamordowanym więźniom obozu oświęcimskiego w styczniu 1945 roku".

Opiekunem tego miejsca jest koło ZBoWID w Nędzy oraz młodzież Szkoły Podstawowej w Górkach Śląskich.

źródło: Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau

Foto: Death Camps Memorial Site |
Foto: Death Camps Memorial Site

 |


Przewodnik wzdłuż trasy ewakuacyjnej więźniów KL Auschwitz-Birkenau z Oświęcimia do Wodzisławia Śląskiego

Wydawca

Publikacja Towarzystwa Opieki nad Oświęcimiem

Jak piszą wydawcy, "przewodnik [...] jest hołdem składanym dzieciom, kobietom i mężczyznom wygnanym z obozu przed zbliżającą się wolnością [...] Jest poświęcony pamięci tych, którzy nie wytrzymali straszliwych warunków marszu, pozostając na trasie w okrutny sposób zabici?.

Licząca 134 strony książeczka podzielona jest na rozdziały, odpowiadające poszczególnym miejscowościom, przez które przechodzili więźniowie w czasie morderczego marszu. Tekst główny wzbogacają liczne wspomnienia, zarówno byłych więźniów, jak i świadków tych tragicznych wydarzeń, oraz mapki orientacyjne i współczesne fotografie upamiętnionych miejsc.

Pierwszy przewodnik wzdłuż tej trasy ukazał się 20 lat temu, a jego autorem był Andrzej Strzelecki, historyk Muzeum. Obecne wydanie bierze pod uwagę zmiany, które zaszły przez ostatnie lata, m.in. zmieniony wygląd pomników na mogiłach oraz pojawienie się nowych tablic upamiętniających.

Książka ukazała się dzięki finansowemu wsparciu Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.

  • @http://mosir.oswiecim.pl
  • @http://oswiecim.pl
  • @http://www.muzeum-zamek.pl/
  • @http://ajcf.pl/
  • @http://www.auschwitz.org.pl/
  • @http://ock.org.pl
  • @http://mbp-oswiecim.pl/